Zakończenie postępowania upadłościowego jest tym etapem w upadłości konsumenckiej, w którym doszło już do zbycia całego majątku dłużnika, ustalenia liczby wierzycieli i kwoty całego zadłużenia, a pozostałe do rozliczenia kwestie wymagają decyzji sądu co do ich formalnego zakończenia. Sąd, na posiedzeniu niejawnym lub po przeprowadzeniu rozprawy na wniosek syndyka, upadłego lub wierzyciela, wydaje postanowienie kończące postępowanie w sprawie, w którym może uwzględnić propozycję zakończenia tego postępowania, przedstawioną uprzednio przez syndyka.
Ustalenie planu spłaty wierzycieli
Plan spłaty wierzycieli ustalany jest przez sąd, po tym jak swoje działania zakończy syndyk. Majątek dłużnika w chwili ogłoszenia upadłości konsumenckiej staje się masą upadłości, zarządzanie którą przejmuje syndyk, który:
- ustala listę wierzycieli;
- wycenia majątek;
- sprzedaje majątek, a uzyskane środki przekazuje na spłatę zadłużenia.
Syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli, obejmujący zakres i czas spłacania długów, których nie zaspokoiła sprzedaż masy upadłości oraz pierwszą spłatę pochodzącą ze środków uzyskanych z likwidacji majątku. Co ważne, stanowisko syndyka nie jest dla sądu wiążące – ustalając finalny plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę zarobki i wydatki upadłego, jego sytuację osobistą, stan zdrowia i wiek:
- plan spłaty wyznaczany jest na podstawie zeznań zadłużonego, syndyka i wierzycieli;
- sąd wskazuje czas jego trwania oraz miesięczne kwoty spłat;
- co do zasady, plan spłaty nie powinien być dłuższy niż 36 miesięcy, ale sąd musi uwzględnić opinię syndyka o możliwościach finansowych upadłego.
W czasie wykonywania ustalonego planu spłaty wierzycieli nie jest możliwa egzekucja wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej. Co ważne, plan spłaty wierzycieli może ulec zmianie, o czym pisaliśmy w artykule „Zmiana planu spłaty”.
Kiedy mamy do czynienia z zakończeniem postępowania upadłościowego prowadzonego w stosunku do konsumenta bez ustalenia planu spłaty?
Zakończenie postępowania upadłościowego ma miejsce w sytuacji:
- umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli;
- warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli;
- a także w przypadku wydania postanowienia o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Umorzenie zobowiązań dłużnika bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
To niewątpliwie najkorzystniejsza forma zakończenia postępowania upadłościowego, ponieważ w tym wypadku długi konsumenta podlegają całkowitemu umorzeniu, bez konieczności późniejszej ich spłaty.
Aby do tego doszło, osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób musi wskazywać na to, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. W praktyce będzie to miało miejsce na przykład w sytuacji podeszłego wieku dłużnika.
Jeżeli w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, w którym wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, oraz dokonuje podziału funduszy masy upadłości między wierzycieli uczestniczących w planie spłaty i umarza zobowiązania upadłego niewykonane w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Plan spłaty wierzycieli obejmujący podział funduszy masy upadłości wykonuje syndyk. Umarzając zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli sąd obciąża Skarb Państwa tymczasowo pokrytymi kosztami postępowania.
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia spłaty wierzycieli
Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, wynikająca z osobistej sytuacji upadłego, nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia w tej sprawie upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na skutek którego sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli.
Co istotne, w okresie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd, na wniosek upadłego, może wyrazić zgodę na dokonanie tych czynności prawnych albo zatwierdzić ich dokonanie. W tym okresie upadły jest także zobowiązany składać sądowi sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, jak również przedstawiać informacje na temat swoich możliwości zarobkowych, wydatków potrzebnych na utrzymanie swoje, jak i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.
Sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, gdy w okresie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia upadły:
- nie złoży w terminie sprawozdania;
- poda w nim nieprawdziwe informacje, w szczególności zatai osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe;
- dokona czynności prawnej, bez uzyskania zgody sądu albo czynność ta nie zostanie przez sąd zatwierdzona, ukryje majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli;
chyba że uchybienie obowiązkom jest nieznaczne lub zaniechanie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.
Jeżeli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, zobowiązania upadłego ulegają umorzeniu z upływem pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Na wniosek upadłego lub wierzyciela sąd wydaje postanowienie stwierdzające umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W postanowieniu sąd wskazuje datę umorzenia zobowiązań upadłego.
Odmowa ustalenia planu spłaty wierzycieli
Jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez:
- trwonienie części składowych majątku,
- celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
- a w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań,
sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, chyba że ustalenie planu spłaty wierzycieli lub umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Jeżeli w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, w którym wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, oraz dokonuje podziału funduszy masy upadłości między wierzycieli uczestniczących w planie spłaty.
Co ważne, odmowa:
- ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli;
- lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli;
skutkuje zakończeniem postępowania upadłościowego bez możliwości uzyskania oddłużenia przez dłużnika.
