Niejednokrotnie można spotkać się z opinią, że skorzystanie z możliwości ogłoszenia upadłości przez konsumenta jest formą zabezpieczenia dłużnika przed egzekucją prowadzoną przez komornika. Pewnym jest to, że obie instytucje mają na celu rozwiązanie problemów finansowych konsumentów przy możliwie najszerszym uregulowaniu zobowiązań wobec wierzycieli. Choć idea obu postępowań jest podobna to jednak w praktyce występują różnice pomiędzy egzekucją komorniczą a procedurą upadłości konsumenckiej, których dłużnik powinien być świadomy przed wszczęciem obu tych postępowań, a które omawiamy w niniejszym artykule.
Podstawy prawne
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że obie procedury toczą się w oparciu o inne przepisy prawe:
- upadłość konsumencka jest przeprowadzana na postawie ustawy Prawo upadłościowe;
- zaś egzekucja komornicza prowadzona jest na podstawie ustawy Kodeks postępowania cywilnego.
Inicjacja postępowania upadłościowego
Wniosek o ogłoszenie upadłości składa konsument osobiście, a zatem ma on charakter dobrowolny. Nie ma możliwości wszczęcia postępowania upadłościowego z urzędu ani też przez wierzycieli dłużnika. Wniosek o upadłość można złożyć nawet wtedy, gdy trwa już egzekucja komornicza.
Wszczęcie egzekucji komorniczej
Postępowanie egzekucyjne jest z kolei przymusową egzekucją majątku dłużnika, i jako takie jest wszczynane na wniosek konkretnego wierzyciela.
Różnice w przebiegu postępowania upadłościowego i egzekucji komorniczej
Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości przez konsumenta jest procedurą sądową, w której to sąd upadłościowy decyduje o:
- ogłoszeniu upadłości;
- powołaniu syndyka;
- i zarządzie majątkiem upadłego.
Majątek dłużnika staje się wówczas masą upadłościową i przechodzi w zarząd syndyka. Syndyk działa w imieniu i na rzecz upadłego.
Egzekucja komornicza jest z kolei procedurą, w której komornik podejmuje czynności na podstawie wniosku konkretnego wierzyciela i tytułu wykonawczego, pod nadzorem sądu rejonowego. Komornik działa w imieniu i na rzecz konkretnego wierzyciela celem zabezpieczenia jego roszczeń.
Komornik jest działającym przy sądzie rejonowym funkcjonariuszem publicznym, który ma za zadanie wykonywać orzeczenia sądowe w sprawach o roszczenia majątkowe lub niemajątkowe oraz podejmować działania mające na celu zabezpieczanie tych roszeń.
Upadłość konsumencka a egzekucji komornicza – różnice w skutkach procedur
Różne są także skutki obu procedur. Upadłość konsumencka ma na celu umożliwienie dłużnikowi wyjścia z niewypłacalności poprzez likwidację jego majątku bez dalszego zadłużania się konsumenta. Pomyślne zakończenie postępowania upadłościowego jest równoznaczne z całkowitym oddłużeniem upadłego i spłatą jego zobowiązań.
W tym postępowaniu upadły może także liczyć na całkowite lub częściowe umorzenie jego długów przez sąd upadłościowy. Z chwilą ogłoszenia upadłości przestają narastać również odsetki od zadłużenia i nie jest możliwe wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez komornika, a te postępowania, które trwają podlegają umorzeniu.
Egzekucja komornicza ma z kolei na celu zaspokojenie żądań konkretnych wierzycieli. W postępowaniu egzekucyjnym majątek dłużnika także podlega likwidacji, nie mniej zaspokojeniu podlega ten wierzyciel, który zgłosił komornikowi swoje żądanie w tym zakresie.
Koszty działań komornika oraz odsetki od istniejącego zadłużenia są naliczane przez cały trwania zadłużenia aż do momentu jego całkowitej spłaty. Może zatem dojść do sytuacji, w której dłużnik straci cały swój majątek a nadal pozostaną należności, które należy uregulować.
Do umorzenia postępowania egzekucyjnego może dojść wtedy, gdy zadłużony konsument nie posiada żadnego majątku lub nie otrzymuje żadnych dochodów, z których można byłoby prowadzić egzekucję, co nie oznacza jednak, że wraz z umorzeniem postępowania egzekucyjnego dochodzi do umorzenia długu dłużnika. Komornik może bowiem wznowić postępowanie egzekucyjne, jeżeli stan majątkowy dłużnika ulegnie poprawie na tyle, że będzie możliwe dalsze prowadzenie egzekucji.
Kwestia licytacji nieruchomości
Istotną i praktyczną różnicą w obu postępowaniach jest także podejście do licytacji należących do dłużnika nieruchomości. W obu przypadkach pieniądze z licytacji są przeznaczane na spłatę wierzycieli, jednak sprzedaż nieruchomości za cenę niższą od kwoty istniejących roszczeń skutkuje dalszym istnieniem długu w postępowaniu egzekucyjnym.
W postępowaniu egzekucyjnym – inaczej niż w przypadku postępowania upadłościowego – komornik nie zabezpiecza na rzecz upadłego kwoty pozwalającej na wynajęcie innego lokalu mieszkalnego.
W postępowaniu upadłościowym w licytacji nieruchomości może wziąć udział rodzina upadłego, dzięki czemu w praktyce istnieje szansa, aby upadły nawet po licytacji mógł nadal korzystać ze swojego mieszkania.
