Ogłoszenie upadłości konsumenckiej, choć stanowi jedną z form ograniczenia lub umorzenia długów upadłego, wiąże się z szeregiem konsekwencji w życiu dłużnika, których będzie on zobowiązany bezwzględnie przestrzegać. Jako że upadłość konsumencka ma przede wszystkim służyć uregulowaniu sytuacji finansowej dłużnika i być szansą na wprowadzenie stabilności w jego w życiu prywatnym i zawodowym, nie może być wykorzystywana jako okazja do uniknięcia odpowiedzialności za powstały stan zadłużenia. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest zatem dla dłużnika nie tylko uprawnieniem, ale rodzi także konkretne obowiązki po jego stronie, które omawiamy w niniejszym artykule.
Dzień ogłoszenia upadłości konsumenckiej – masa upadłości
Z dniem ogłoszenia upadłości cały majątek należący do dłużnika staje się masą upadłości, nad którą od tej pory zarząd sprawuje syndyk wyznaczony przez sąd upadłościowy na czas trwania postępowania upadłościowego.
Od tej chwili to syndyk, a nie upadły, jest dysponentem mienia, które ma służyć wyłącznie:
- zaspokojeniu roszczeń wierzycieli, zgodnie z zasadami ustalonymi w planie spłaty wierzytelności;
- oraz pokryciu kosztów postępowania upadłościowego.
Upadły nie ma prawnej możliwości decydowania o:
- sprzedaży,
- podziale,
- czy ograniczeniu praw i rzeczy,
wchodzących w skład jego majątku. Nawet bieżące wynagrodzenie uzyskiwane z tytułu zatrudnienia upadłego w oparciu o umowę o pracę czy w formie umów cywilnoprawnych podlega przekazaniu do masy upadłości, podobnie jak środki zgromadzone na rachunkach bankowych upadłego.
Zastrzec należy, że zajęciu nie podlega wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Takie same zasady obowiązują przy wypłacie świadczeń emerytalnego i rentownego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz wszelkiego rodzaju świadczeń socjalnych.
Charakter działań syndyka
Zarząd majątkiem upadłego przez syndyka nie ma też charakteru bezwzględnego, w tym sensie, że syndyk nie może zająć mienia, które służy upadłemu i jego rodzinie do codziennego funkcjonowania lub wykonywania pracy zawodowej.
Nadzór i kontrola nad zgodnym z prawem działaniem syndyka sprawuje sąd upadłościowy.
Skutki upadłości konsumenckiej – wymagalność zobowiązań
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej skutkuje także powstaniem stanu wymagalności wszystkich zobowiązań pieniężnych upadłego, których termin płatności jeszcze nie nastąpił. Niewątpliwym plusem tej sytuacji jest zakaz naliczania dalszych odsetek z tytułu istniejących zaległości.
Zawieszenie postępowań sądowych i sądowoadministracyjnych
Wskutek ogłoszenia upadłości konsumenckiej dochodzi do zawieszenia wszystkich postępowań sądowych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych, w których dłużnik jest stroną. Takie postępowania mogą być prowadzone wyłącznie z udziałem syndyka.
Gdyby w stosunku do upadłego było prowadzone postępowanie egzekucyjne, to wówczas z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej zostaje ono zawieszone, a następnie, po stwierdzeniu prawomocności postanowienia o ogłoszeniu upadłości, umorzone.
Do czasu zakończenia postępowania upadłościowego nie może także zostać wszczęte nowe postępowanie egzekucyjne w stosunku do dłużnika.
Spadek zdolności kredytowej, niemożność zaciągnięcia kredytów czy pożyczek
Fakt ogłoszenia upadłości, a także przebieg samego postępowania upadłościowego, odnotowywany jest w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ), co w dalszej konsekwencji, po zakończeniu postępowania upadłościowego, powoduje spadek zdolności kredytowej i trudności w zaciąganiu zobowiązań.
Ponadto, w okresie realizacji planu spłaty dłużnik nie może zawierać żadnych umów i zaciągać dalszych zobowiązań, które zwiększałyby jego zadłużenie i wysoce uniemożliwiałyby spłatę dotychczasowych wierzytelności.
Upadłość konsumencka a dziedziczenie
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej zmienia także sytuację prawną upadłego w przypadku powołania go do dziedziczenia.
W przypadku otwarcia spadku po dniu ogłoszenia upadłości, spadek ten wejdzie w całości do masy upadłości jako przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Nabyty spadek podlega w dalszej kolejności włączeniu do masy upadłości i likwidacji przez syndyka.
Powstanie rozdzielności majątkowej
Skutkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest także powstanie z mocy prawa u dłużnika stanu rozdzielności majątkowej, natomiast cały majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości i podlega likwidacji.
Podział takiego majątku jest niedopuszczalny, przy czym małżonek upadłego może dochodzić swoich praw z tytułu udziału w majątku wspólnym w drodze zgłoszenia swoich roszczeń syndykowi w toku postępowania upadłościowego.
Podsumowanie
Osoby rozważające ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinny przeanalizować wynikające z niej obowiązki oraz ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, w tym przede wszystkim ograniczenia w zakresie dysponowania swoim majątkiem i wynagrodzeniem w czasie trwania samego postępowania upadłościowego, a także spadek zdolności kredytowej i niemożność zaciągania kredytów i pożyczek po zakończeniu postępowania upadłościowego.
